ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΤΣΑΝΤΕΣ (Τα βάρη των μαθητών)

              ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΙΝΑΙ Η ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥΣ.

 

Τίς τελευταίες δεκαετίες επιδημιολογικά δεδομένα καταγράφουν ολοένα και αυξανόμενα κρούσματα παιδιών και εφήβων με αναφερόμενους πόνους στην μέση και στην πλάτη.Ένας απο τους παράγοντες που αποδεδειγμένα σχετίζεται με την εμφάνιση πόνων ακόμη και σε παιδιά μικρής ηλικίας είναι η φαινομενικά αθώα καθημερινή μεταφορά της σχολικής τσάντας,ιδιαίτερα όταν το βάρος της υπερβαίνει το 10% του σωματικού βάρους (σύμφωνα με τα πρότυπα της Αμερικανικής Παιδιατρικής Ακαδημίας).

Το υπερβολικό βάρος της τσάντας σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες όπως η λανθασμένη επιλογή και ο λανθασμένος τρόπος μεταφοράς αυτής αλλάζουν την στατική του σώματος με αποτέλεσμα να καταπονείται η σπονδυλική στήλη με επακόλουθους τραυματισμούς και πόνους.Δεν είναι απλό άν αναλογιστούμε πως πολλοί απο τους πόνους που βιώνουμε ως ενήλικες είναι απόρροια της συσσωρευτικής επίδρασης των μικροτραυματισμών που προκλήθηκαν κατα την παιδική ή εφηβική ηλικία.

Χρησιμοποιώντας μία βαριά τσάντα δημιουργούμε δυνάμεις στην σπονδυλική στήλη ικανές να τραβήξουν τον κορμό προς τα πίσω.Ο μαθητής στην προσπάθεια του να διατηρήσει την ισορροπία του αλλάζει ασυνείδητα την στάση του σώματος του, καμπουριάζοντας ή σπρώχνοντας την λεκάνη προς τα εμπρός (εμπρόσθια κάμψη του κορμού).Η υοθέτηση λανθασμένης στάσης σώματος για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε συνδυασμό με το υπερβολικό βάρος της τσάντας,την συχνότητα και την διάρκεια μεταφορά της, μπορεί να δημιουργήσει παρεκκλίσεις ή και ασυμμετρία της στην σπονδυλική στήλη γεγονός που μεταβάλει σημαντικά την βιολογική της βιομηχανική.
Στις λανθασμένες αυτές στάσεις του σώματος, τα μαλακά μόρια της σπονδυλικής στήλης υπόκεινται σε μεταβολές (άλλα βραχύνονται και άλλα επιμηκύνονται).Η διαφοροποίηση αυτή στις υποστηρικτικές δομές της σπονδυλικής στήλης,ερεθίζει τους υποδοχείς που δίνουν πληροφορίες στον εγκέφαλο για την κατάσταση των δομών αυτών και δημιουργούνται οι προυποθέσεις για την πρόκληση γνωστών συνδρόμων όπως αυχενικό,ραχιαλγία,οσφυαλγία.
Συνεπώς αν δεν δοθεί η ανάλογη προσοχή στη σωστή στάση στη φάση της ανάπτυξης (μέχρι τα 16 χρόνια), οι ανισσοροπίες των μαλακών μορίων εδραιώνονται και στην ενηλικίωση τα άτομα αυτά είναι επιρρεπή στα παραπάνω σύνδρομα.

Παράγοντες που επηρεάζουν τον εύπλαστο αναπτυσσόμενο παιδικό σκελετό είναι:

• Βάρος της σχολικής τσάντας

Εκτός απο το αίσθημα κόπωσης που δημιουργεί στον μαθητή,επηρεάζει και την κατανάλωση οξυγόνου και αυξάνει τις ενεργειακές απαιτήσεις του οργανισμού.Ειδικότερα τα σακίδια τύπου ταχυδρόμου επηρεάζουν την λειτουργία των πνευμόνων καθώς όταν το λουράκι τοποθετηθεί διαγώνια στο στέρνο,ασκεί πιέσεις στην περιοχή του θώρακα,συμπιέζοντας κατα αυτόν τον τρόπο την θωρακική κοιλότητα.

• Τοποθέτηση και κατανομή του φορτίου της

Η τοποθέτηση των βιβλίων μέσα στην τσάντα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε το κέντρο βάρους να βρίσκεται όσο το δυνατόν πλησιέστερα στην μέση.Και αυτό γιατί η μέση μας λειτουργεί ώς το κέντρο στο οποίο ασκούνται όλες οι δυνάμεις κατά την άρση ή μεταφορά ενός φορτίου.Όσο μεγαλύτερη η απόσταση του βάρους απο την μέση τόσο μεγαλύτερες οι ροπές που αναπτύσσονται και καταπονούν την σπονδυλική στήλη.

• Τρόπος μεταφοράς

Εξίσου σημαντικός και στην πλεινότητα των περιπτώσεων γίνεται με λανθασμένο τρόπο.Τα πιό συνηθισμένα λάθη είναι τα ακόλουθα:

1. Η μεταφορά της τσάντας με τον ένα ώμο.
2. Η υπερβολική χαλάρωση των ιμάντων στήριξης(λουράκια) και η στήριξη της τσάντας στην περιοχή των γλουτών
3. Η υπερβολική σύσφιξη των ιμάντων στήριξης
4. Η μή χρησιμοποίηση των εργονομικών χαρακτηριστικών του σακιδίου,εφόσον αυτά προσφέρονται.

• Συχνότητα και διάρκεια μεταφοράς

Οι μαθητές αναγκάζονται να μεταφέρουν την τσάντα τους καθημερινά για τουλάχιστον 20 λεπτά.Το γεγονός αυτό εκτός απο κόπωση λόγω φόρτισης ευνοεί μακροπρόθεσμα σε εμφάνιση μυοσκελετικών διαταραχών που δρουν συσσωρευτικά στο ανθρώπινο σώμα.Καθημερινοί μικροτραυματισμοι στην εύπλαστη παιδική ηλικία μπορεί να εμφανιστούν αργότερα με σοβαρότερες μορφές στην ενηλικίωση.

• Επιλογή σχολικής τσάντας

Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών επιλέγει τσάντα με λανθασμένα κριτήρια όπως είναι το χρώμα ,το σχέδιο,την εταιρεία αγνοώντας την αποτελεσματική και ασφαλή εργονομία.Για να γίνουμε πιό συγκεκριμένοι,οι διαθέσιμοι τύποι σχολικών τσαντών είναι οι ακόλουθοι:

Τύπος τσάντας Πλάτης(με δύο ιμάντες)
Το συγκεκριμένο είδος τσάντας εάν τοποθετηθεί σωστά και διαθέτει     πρόσθετα εργονομικά χαρακτηριστικά όπως λουράκι μέσης ενδείκνυται για την μεταφορά του σχολικού εξοπλισμού
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:Κατανέμεται ομοιόμορφα το βάρος στο σώμα του παιδιού.    
MEIONEKTHMATA:Συνήθως οι τσάντες αυτού του τύπου δεν έχουν πολλά χωρίσματα και τα βιβλία μπορεί να μετακινούνται ανομοιόμορφα κατά το παράτημα.
Ώμου (με έναν ιμάντα) ή  γνωστή ως Ταχυδρόμου    
Οι τσάντες αυτού του είδους έχουν ενοχοποιηθεί απο διάφορες έρευνες για την εμφάνιση διαταραχών στην στάση των μαθητών (ασυμμετρία ώμων,κάμψη και στρέψη του κορμού)
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:Συνήθως έχουν χωρίσματα και τα βιβλία μπορούν να τακτοποιηθούν καλύτερα στο εσωτερικό.    
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:Δεν κατανέμεται ομοιόμορφα το βάρος στο σώμα του παιδιού και επιβαρύνει τη μια πλευρά του σώματος
Trolley (με λαβή και ροδάκια για κύλιση)
Οι συγκεκριμένες τσάντες διακρίνονται για την ευκολία μεταφοράς ωστόσο δεν έχει διεξαχθεί κάποια έρευνα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στους μαθητές.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:Επιβαρύνει ελάχιστα τον μαθητή με το βάρος της καθώς έχει ρόδες.    
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:Πρέπει να τη σηκώσει το παιδι για να ανέβει τα σκαλιά. Δεν είναι κατάλληλη για χρήση σε ανώμαλο έδαφος.Απαιτείται η χρήση της λαβής ετσι ώστε να την σπρώχνει μπροστά του (ΠΡΟΣΟΧΗ) και απαγορεύεται να την σέρνει από το χερούλι προέκτασης, διότι κάτι τέτοιο απαιτεί στροφική κίνηση της σπονδυλικής στήλης και συνεπώς επιβαρύνει τη μέση.

• Υοθέτηση λανθασμένης στάσης σώματος τόσο σε ορθία όσο και σε καθιστή θέση

Στάση είναι η θέση που λαμβάνει και ο τρόπος μεταφοράς του σώματος στον χώρο.Δέν είναι σταθερή αλλάζει συνέχεια και εξαρτάται απο την δραστηριότητα που καλείται κάποιος να εκτελέσει.Η κακή στάση δημιουργεί μηχανικές ροπές σε διάφορα σημεία του σώματος με αποτέλεσμα ομάδες μυών να ασκούν δυνάμεις εξισορρόπησης.Οι μύες υφίστανται ισομετρική συστολή,περιορίζεται η κυκλοφορία του αίματος,διαταράσσεται η χημική ισορροπία και συσσωρεύονται άχρηστα προιόντα μεταβολισμού τα οποία προκαλούν φαινόμενα στατικής κόπωσης.Τα φαινόμενα αυτά αρχίζουν ως αδιόρατη ενόχληση και μετατρέπονται βαθμιαία σε πόνο.

Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω:

• αν επιλεγεί σακίδιο πλάτης θα πρέπει να έχει ενισχυμένους ιμάντες ώμου οι οποίοι να μπορούν να ρυθμίζονται,απαραίτητα με ενίσχυση πλάτης και λουράκι μέσης.

• η τσάντα τύπου ταχυδρόμου καλό είναι να αποφεύγεται τουλάχιστον στους μαθητές του δημοτικού.

• η τσάντα τύπου τρόλε'ι' είναι ιδανική σε σύγκριση με τους άλλους δύο τύπους τσαντών.

Τα σωστα βήματα στην κατάλληλη επιλογή μίας ασφαλούς τσάντας για τα παιδιά

1)Σωστή επιλογή τσάντας με βάση εργονομικά κριτήρια.
Φροντίζουμε να έχει το κατάλληλο μέγεθος για τον σωματότυπο του παιδιού.
2)Βάρος σχολικής τσάντας.
Φτοντίζουμε ωστε το βάρος της σχολικής τσάντας να μην ξεπερνά το 10% του σωματικού βάρους.Τοποθετούμε τα μεγάλα και βαριά αντικείμενα κοντά στην πλάτη.
3)Σωστός τρόπος άρσης της τσάντας.
Λυγίζουμε τα γόνατα και δεν σκύβουμε.Σηκώνουμε την τσάντα και με τα δύο χέρια και την τοποθετούμε στους ώμους.
4)Σωστή χρήση κάθε τύπου τσάντας.
Τοποθετούμε την τσάντα πάντα και στους δύο ώμους.Χρησιμοποιούμε απαραίτητα το λουράκι μέσης στην τσάντα τύπου πλάτης με δύο ιμάντες.
Αποφεύγουμε τις τσάντες τύπου ταχυδρόμου.Χρησιμοποιούμε την τύπου τρόλλευ πάντα με την λαβή της.

    Η ιδεώδης σχολική τσάντα είναι μια όχι πολύ μεγάλη τσάντα πλάτης, με φαρδείς, επιστρωμένους ιμάντες που θα μοιράζουν εξίσου το βάρος στην ράχη, καθώς και με ζώνη που θα την δένει στη μέση και έτσι θα μεταφέρει λίγο βάρος στην πύελο.
Για να είναι κατάλληλη μια τσάντα για το παιδί, το κάτω μέρος της πρέπει να σταματά πάνω από τους γοφούς – συνεπώς απαιτείται προσαρμογή των ιμάντων.
Το παιδί θα πρέπει να μεταφέρει πάντα την τσάντα στην πλάτη, φορώντας και τους δύο ιμάντες στους ώμους, ενώ τα σχολικά είδη θα πρέπει να μοιράζονται σε όλα τα τμήματα της τσάντας, τοποθετώντας τα πιο βαριά στην κεντρική θήκη που ακουμπά στην πλάτη.
Αν το βάρος που πρέπει να μεταφέρει το παιδί υπερβαίνει το 10% του σωματικού του βάρους (συνεπώς, πρέπει να ζυγίσετε την τσάντα), καλό είναι να επιλέξετε τσάντα με ρόδες(τύπου τρόλλευ), την οποία όμως θα σπρώχνει μπροστά του και δεν θα σέρνει από το χερούλι προέκτασης, διότι κάτι τέτοιο απαιτεί στροφική κίνηση της σπονδυλικής στήλης και συνεπώς επιβαρύνει τη μέση.

Καλή σχολική Χρονιά!!!